“Het herbestemmen van monumenten en andere historische bepaalde gebouwen is een belangrijke maatschappelijke vraag waar wij als BPD, doende met grote bouwproducties, oog voor moeten blijven hebben. Het is een specialisme dat onder dreigt te sneeuwen en dat als zodanig onze bouwprocessen in technische en kwalitatieve zin negatief kan beïnvloeden’, aldus Walter de Boer, CEO van Bouwfonds Property Development (BPD).
Door Erik Luermans
BPD (Bouwfonds) is oprichter/aandeelhouder van BOEi, houdt toezicht en geeft gevraagd en ongevraagd advies. BPD werkt ook in een aantal projecten samen met BOEi. De Boer: “Op de golf van de tijd heeft BOEi zich professioneel ontwikkeld als een belangrijke speler als het gaat om herbestemmen van erfgoed. BOEi heeft bijgedragen aan het zichtbaar maken van de problematiek van herbestemmen en heeft gezocht naar een breed maatschappelijk draagvlak, iets dat onontbeerlijk is. Vele mensen tenslotte voelen zich betrokken bij hun omgeving, voelen zich er thuis en zijn geïnteresseerd in het verleden.”
“Toen BOEi werd opgericht was de conjunctuur positief, er was een redelijk goed gedragen belangstelling in het politiek en maatschappelijk denken over erfgoed en herbestemmen. Tegenwoordig ligt het wat ingewikkelder. Herbestemmen is geaccepteerd, de beeldvorming en het imago worden meer en meer van belang. Herbestemmen gaat nu vrijwel altijd richting retail, horeca, al dan niet met wonen en werken. Er is meer concurrentie in de markt, het commerciële belang neemt toe, er gaat meer geld in om. Dat betekent dat je bij herbestemmen en beheer – meer nog dan voorheen – moet kijken naar je bedrijfsorganisatie en -politiek. Ook speelt het type erfgoed in deze ontwikkeling een rol, bijvoorbeeld het toenemend religieus erfgoed en de herbestemming daarvan en de komende agrarische omwenteling, waarbij veel erfgoed wordt vrijgespeeld.”
De Boer wil daarbij ook het belang van het verenigingsleven en de vele kundige vrijwilligers die hierin actief zijn benoemen: partijen als Hendrick de Keyser, de stadsherstelorganisaties en Natuurmonumenten. Daarnaast zijn er ook (van overheidswege) fiscale tegemoetkomingen in het leven geroepen.
De Boer: “Misschien zouden we ook meer geduld moeten opbrengen bij het invullen van nieuwe functies. In vele gevallen brengt de tijd de juiste oplossing, maar ja: “iets laten” is niet ons grootste talent als ontwikkelaar. Echter soms is conserveren mogelijk beter. Uiteindelijk is herbestemmen binnen een intense stedelijke omgeving niet de grootste opgave. De problemen liggen juist buiten de stedelijke kernen: in de periferie. Daar is het kwetsbaar, daar zijn de middelen niet gemakkelijk te vinden en ontbreekt het aan externe kennis en kunde die nodig is om de mogelijkheden van herbestemmen te inventariseren en de processen te begeleiden.”
In het landschap kunnen volgens De Boer cultuurhistorische elementen worden aangegeven om de identiteit in een bepaald gebied te onderstrepen. “Overigens is dit al staande praktijk op kleinere schaal. Het mooiste voorbeeld uit de geschiedenis van BOEi is de DRU fabriek in Ulft, waar een veelheid aan nieuwe functies hun weg hebben gevonden in het plaatsje zelf én de directe omgeving. Een geweldige culturele bijdrage, die onlosmakelijk verbonden is met gevoelens van de Achterhoekse identiteit.”
“De weg naar een juiste herbestemming is vol ongemakken en valkuilen. Doorzettingsvermogen, passie en liefde zijn veel waard, naast organisatievermogen, technische en ambachtelijke kundigheid en de beschikbare middelen. Het is daarnaast van belang om sterke partijen in de keten te behouden; zie bijvoorbeeld de groep aandeelhouders bij BOEi. Op die manier behoud je de deskundigheid die nodig is voor de waardestelling, herbouw en restauratie, beheer en exploitatie van monumentale gebouwen en complexen. En stel je ze beschikbaar voor iedereen die er een beroep op wil doen.”
