Ze studeerde bouwkunde en koloniale geschiedenis, heeft als aannemer gewerkt, werkt nu bij een opleider in de energieprestatie en adviseert over het ontwikkelen van een warmtenet. Al deze ervaring zet Leonie van Bommel in bij haar werkzaamheden als verduurzamer. Sinds ze door BOEi wordt ingehuurd, past ze haar kennis ook toe op monumenten.
Een van die monumenten is het Witte kerkje ‘De Terp’ in Oudorp, dat recent dankzij de lening van de ASN Bank verduurzaamd is. “Ik werd door Jaco van Noort van BOEi benaderd om mee te denken over de verduurzaming van het kerkje” vertelt Leonie. “Bouwkundig zijn kerken interessante gebouwen vanwege hun dikke muren met stevige steunberen en mooie kapconstructies, maar het isoleren is een uitdaging.” Zoals veel Noord-Hollandse kerken heeft het Witte kerkje een rond gewelf met daarboven een houten kapconstructie. “Die kun je niet hermetisch afsluiten omdat het ook mogelijk moet blijven om te ventileren.” Ook aan het uiterlijk van een kerk mag meestal niet veel veranderd worden. De crux zit in het samen met de gebruiker kijken naar wat wel mogelijk is en welke maatregelen genomen kunnen worden om de energierekening toch omlaag te brengen. Een van die maatregelen is achterzetbeglazing, waar bij het Witte kerkje ook voor gekozen is. Ook zijn er zonnepanelen op het dak geplaatst en is het plafond in de hal geïsoleerd.
Onbekend maakt onbemind
Een ander project waar Leonie bij betrokken is, is de Philipsfabriek in Stadskanaal. Een uitgeleefd pand en qua formaat een totaal ander project dan Oudorp. Het pand wordt ingericht voor de maakindustrie, er komt een opleidingsinstituut waar jongeren van alles kunnen leren over onder andere houtbewerking. In het duurzaamheidsadvies dat Leonie uitbrengt, houdt ze rekening met de specifieke kenmerken van het pand. “Een van de adviezen voor de Philipsfabriek is om balansventilatie met warmteterugwinning te plaatsen, in verband met de normen voor frisse scholen.” In haar advies houdt Leonie zoveel mogelijk rekening met het werk van de aannemer; “als deze al ideeën heeft over de uitvoering van maatregelen, dan probeer ik daarop aan te sluiten. Dat scheelt ook in de kosten.”
Wat ze regelmatig tegenkomt, is dat niet elke aannemer positief tegenover verduurzaming staat. Meestal komt dat doordat ze de werking van de desbetreffende maatregel niet kennen of niet weten wat er allemaal mogelijk is. Hierdoor ketst verduurzaming soms af of wordt er gekozen voor standaardisering. “Ik ben wel eens op een locatie geweest waar voorzetwanden waren geplaatst zonder isolatie er achter, dat is echt een gemiste kans. Als verduurzamer ligt er ook een taak om de aannemer mee te nemen in de berekeningen en te begeleiden in het proces.”
Verduurzamen met natuurlijke bronnen
Leonie werkt het liefst met natuurlijke biobased materialen; niet altijd de eerste keuze vanwege de kosten, maar wel beter voor het milieu. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed stelt subsidie beschikbaar voor verduurzaming, waardoor de keuze voor natuurlijke materialen eerder mogelijk wordt. Ook is Leonie fan van aquathermie-oplossingen, zoals warmtewinning uit oppervlakte water, vaak in combinatie met een vorm van seizoensopslag zoals Warmte-Koude opslag. Dit wordt steeds vaker toegepast en ook bij BOEi wordt daar naar gekeken. Voorwaarde is wel dat er water in de buurt van de locatie aanwezig is, zoals bijvoorbeeld bij steenfabriek De Bovenste Polder aan de Rijn in Wageningen. Samenwerking met lokale overheden is bij dit type verduurzaming extra belangrijk, onder andere voor vergunningsverlening; een leuke uitdaging waar Leonie zich graag voor inzet.
Advies nodig? Vraag het onze duurzaamheidsadviseurs!
Tekst: Carolien Nijkamp
Beeld: Steenfabriek de Bovenste Polder Wageningen door Jan van Dalen
