Na het wind- en waterdicht maken van het Caltex tankstation en het verwijderen van de asbest is nu het eerste voorlopig ontwerp van het voormalig tankstation gereed. IRIS architecten uit Utrecht, verantwoordelijk voor het ontwerp stelt zich graag voor.
“Bij IRIS architecten hebben we als slogan: Oog voor detail. En vrijwel nergens zijn die details slanker en minimalistischer dan bij de tankstations die in de jaren vijftig langs de Nederlandse wegen ontstonden. Tankstations waar wij er nu een paar van hebben mogen restaureren en herbestemmen,” verteld Wouter van Riet Paap, architect bij IRIS architecten. “Wij hebben de afgelopen jaren onder andere gewerkt aan het rijksmonumentale tankstation van Willem Dudok in Groningen, een icoon!”
Iconische paddestoelkolom
Minstens net zo iconisch is het tankstation dat Ben Schinkel in Withuis, Eijsden (LB), in 1952 ontwierp voor Caltex. Iconisch door de dunne betonnen luifel met opvallende paddestoelkolom en vlaggenmast met daaronder een glazen volume en gemetselde garages. Een heel vroeg voorbeeld van de ‘carchitecture’ uit de jaren vijftig, waarbij de bekende aardoliemaatschappijen gerenommeerde architecten in de arm namen om tankstations te ontwerpen. De auto was in deze tijd symbool van vooruitgang en een steeds groter wordende wereld waarbij een positieve, transparante en moderne architectuur hoorde. Veel van deze stations hebben dan ook gemeen dat ze gebouwd zijn met staal, glas en beton waar maar weinig ruimte was voor decoratie. Functionalisme dus. Waarbij een van de nieuwe functies was dat de gebouwen goed herkenbaar zouden zijn en ook ’s nachts als blikvanger functioneerden. Van Riet Paap noemt dat het Caltexgebouw bovendien lange tijd het gebouw was, waaraan mensen herkenden dat ze weer in Nederland waren. “Het zit op die manier in ons collectieve geheugen“.
Restaureren voor de toekomst
De grote uitdaging bij al deze gebouwen is om de kenmerkende eigenschappen (slanke detaillering, dunne dakranden, grote transparantie) te behouden terwijl het gebouw geschikt gemaakt wordt voor de komende decennia. Dat gebeurt op functioneel, technisch en architectonisch vlak. Denk hierbij aan bouwkundige schade zoals betonrot en verzakkingen, maar ook aan verduurzaming, functioneel gebruik en de esthetische hoedanigheid. Een mooie puzzel waarbij het gebouw zich steeds meer bloot geeft en je als architect steeds beter begrijpt waarom bepaalde keuzes gemaakt zijn. In de eerste plaats wordt het gebouw gerestaureerd; alles dat er nog is zoveel mogelijk behouden en schade zoveel mogelijk herstellen.
Smeerput met beloopbaar glas
Het Caltexgebouw kent slechts enkele ondergeschikte aanpassingen waardoor het qua structuur nog origineel is. “Wij vinden het belangrijk dat alle ingrepen die wij nu in die structuur gaan doen afleesbaar blijven,” vervolgd Van Riet Paap. Om het gebouw goed te kunnen herbestemmen zullen er bijvoorbeeld binnen in het gebouw, niet zichtbaar van buiten, doorbraken komen, duidelijke ingrepen van deze tijd. Installaties komen als moderne toevoeging in het zicht, de poorten van de was- en smeerruimte worden voorzien van moderne puien en de smeerput wordt afgedekt met beloopbaar glas. Ingrepen die de kenmerkende eigenschappen raken zullen juist zo subtiel mogelijk zijn. Isolatie op het dak wordt zo gedetailleerd dat het vanaf ooghoogte niet zichtbaar is en de dunne dakrand behouden blijft. De stalen kozijnen krijgen monumentenglas zodat de profilering niet verandert en de maximale transparantie behouden blijft. Oorspronkelijke objecten zoals olievaten, opvangbakken en roldeuren komen als ornament in het gebouw terug.
Herkenningspunt uit de wederopbouwperiode
“Uiteindelijk is het belangrijkste dat het Caltex tankstation behouden blijft. Van alle tankstations die in de wederopbouwperiode werden gebouwd zijn slechts enkele behouden gebleven. Gebouwen uit deze tijd zijn veel te lang als niet waardevol gezien. Daarom is het ook zo goed dat BOEi dit gebouw heeft gekocht. Straks is het weer geschikt om echt gebruikt te worden en voor komende generaties weer het iconisch herkenningspunt te zijn dat het jaren is geweest,” sluit Van Riet Paap af. “Met IRIS architecten zetten wij ons daar met hart en ziel voor in. En met oog voor detail.“ Kijk voor meer informatie over IRIS architecten en hun projecten op de website
Behoud Caltex
Weet u dat u ook kunt bijdragen aan het behoud en de restauratie van het Caltex tankstation? Middels een speciale Caltex obligatie of een vrije gift draagt u een steentje bij aan het behoud van dit bijzonder erfgoed. Klik hier voor meer informatie.
Wilt u op de hoogte blijven van deze en vele anderen BOEi projecten? Abonneer u dan op onze digitale BOEi berichten waarmee u als eerste op de hoogte blijft van al het nieuws. Klik hier om u in te schrijven voor de BOEi berichten.
