Nicolaas Lansdorp en Dienst Publieke Werken
De Dienst Publieke Werken in Amsterdam is opgericht in 1850. Op dit moment werd het beheer en toezicht van de publieke werken ondergebracht bij de wethouder als een zelfstandige dienst. De dienst hield zich bezig onder andere met bouwwerken, bruggen, grondmechanica, riolering, terreinen, tramhaltes, brugwachtershuisjes, urinoirs, wegen en beplanting. De meeste taken zijn inmiddels overgedragen naar de verschillende stadsdelen. Bij de dienst hebben diverse grote namen gewerkt. Zo was Jan Kalff directeur, tekende Michel de Klerk verschillende ontwerpen waaronder ‘het Schip’, en was architect Piet Kramer verantwoordelijk voor vrijwel alle Amsterdamse bruggen. Veel ontwerpen van de dienst werden gepubliceerd onder de noemer ‘Publieke Werken’en niet onder de naam van de architect.
Het Schip, Stadsarchief Amsterdam
Brug 42, ontworpen door Piet Kramer, Stadsarchief Amsterdam.
Stadsingenieur Willem Coenraad Köhler (1877-1938) van de Dienst Publieke Werken was verantwoordelijk voor de aanleg van de centrale markhal. Hij ging mee op excursie naar Duitsland om andere markhallen te bekijken. Ook nauw betrokken was de hoofdingenieur van de afdeling Havenwerken en Utiliteitsbouw jhr. J.E. van Heemskerck van Beest (1890-1963). De architect van de dienst die het gebouw ontwierp was Nicolaas Lansdorp.
Stadsarchief Amsterdam, Willem Coenraad Köhler
Stadsarchief Amsterdam, Nicolaas Lansdorp
Nicolaas Lansdorp
Nicolaas Lansdorp (1885-1968) volgde de Openbare Handelsschool in Amsterdam en werkte op de architectenbureaus van Ed. Cuypers en de gebroeders Baanders. Van 1916 tot 1919 was hij architect voor de dienst Plaatselijke Werken van de gemeente Rotterdam waar hij onder andere werkte aan de gemeentebibliotheek aan het Van Hogendorpsplein (Botersloot).
Vanaf 1919 was hij in dienst bij de afdeling Gebouwen van de dienst Publieke Werken te Amsterdam waar hij in 1929 hoofdarchitect werd. Lansdorp ontwierp hier diverse scholen en andere gemeentelijke gebouwen. Enkele voorbeelden zijn de uitbreiding van het stadhuis (1923-26, i.s.m. Hulshoff), het Vossiusgymnasium (1926-‘30) en het Lyceum aan de G. van der Veenstraat (1930). Een ander voorbeeld zijn de vijftien straatkiosken die hij in de jaren twintig ontwierp. Daarnaast ontwierp hij ook voor particulieren villa’s.
Vossiusgymnasium, Stadsarchief Amsterdam.
In 1932 verliet Lansdorp Amsterdam omdat hij als opvolger van A. van der Steur (o.a. de architect die werkte aan het Zuiderziekenhuis, ook een pand van BOEi) tot professor aan de TH Delft werd benoemd. In deze functie werd hij belast met de ‘leiding van het ontwerpen van monumentale architectuur, het zogenaamde groote ontwerp, dat a.h.w. de afsluiting vormt van de architectuurstudie voor de a.s. bouwkundige ingenieurs’. Lansdorp had tevens zitting in diverse jury’s, commissies en architectenverenigingen. Met de benoeming tot professor werd Lansdorp reputatie als toonaangevend architect van monumentale gebouwen bekrachtigd. Het kan als kroon op zijn werk gezien worden en het geeft aan dat hij indertijd al tot de beste architecten van de jaren 20-40 gerekend werd.
Bronnen
- ‘Bouwhistorische opname met waardestelling Centrale Markthal Amsterdam’, BBA
- ‘Notitie Centrale Markthal Amsterdam, historische ontwikkeling en uitgangspunten monumentale waarden.’ Gemeente Amsterdam, bureau Monumenten & Archeologie
Auteur: Kim Heuvelmans
