Jo Nievelstein is beleidsmedewerker Ruimtelijke Ontwikkeling en Grondzaken Gemeente Landgraaf. In het kader van 25 jaar herbestemmen in Nederland ging BOEi met hem in gesprek. Nievelstein: “Meestal is herbestemmen wel een kwestie van lange adem hebben. Het kost tijd om goed gedragen resultaten te boeken. Daarvoor is zeker passie en doorzettingsvermogen nodig.”
Door Anton van Renssen. Foto: Gemeente Landgraaf bij de watertoren van Rimburg, tegenwoordig een brasserie.
“Het eerste intensieve herbestemmingsproject dat ik hier in Landsgraaf heb opgestart, is dat van Herstel Landgoed kasteel Schaesberg. Het was in dat kader dat ik in 2011 kennismaakte met BOEi. De gemeente Landgraaf benaderde BOEi met de vraag of het bedachte project, om met zoveel mogelijk gebruik van traditionele bouwmethoden en bouwmaterialen het kasteel en de hoeve te herbouwen en het landschap te herinrichten haalbaar was. Ambacht, toerisme, educatie en wetenschappelijk onderzoek zijn de pijlers onder het project. Het plan dat we samen met BOEi opstelden, heette niet voor niets: Het proces is het product. We zien dat veel vrijwilligers het project ondersteunen en dat het project ook als leerlokatie door het onderwijs en voor re-integratie wordt gebruikt.
Natuurlijk, er kleven risico’s aan dergelijke projecten, maar herbestemmen van erfgoed zie ik toch vooral als een kans. Mijn ervaring is dat er met goede projectpartners veel mogelijk is. Creëer kansen door verbindingen te leggen en grijp de ontstane kansen met geschikte partners. Dat geldt ook voor afdelingen binnen de gemeente Landgraaf zelf. Ik zoek hiervoor bewust contact met andere collega’s. Juist door met collega’s over dergelijke zaken te praten, groeit ook bij hen het besef dat erfgoed ook vanuit hun vakgebied een verrijking is. Zo maakt mijn collega beleidsmedewerker vrijetijdseconomie een toeristische een website met informatie, verhalen en routes langs allerlei cultuurhistorisch interessante plekken in Landgraaf.
De meerwaarde van erfgoed is dat het deel uitmaakt van de geschiedenis en dus ook van de identiteit van de gemeente en haar inwoners. Veel mensen hebben persoonlijke herinneringen aan gebouwen en plekken. Je merkt dat wanneer er bijvoorbeeld een school- of een kerkgebouw leegstaat. Dan zijn er mensen die vragen om het gebouw niet af te breken, maar het een herbestemming te geven. Meestal is herbestemmen wel een kwestie van lange adem hebben. Het kost tijd om goed gedragen resultaten te boeken. Daarvoor is zeker passie en doorzettingsvermogen nodig. Dat levert bij mij de drive om aan projecten te trekken die in het begin vaak niet kansrijk lijken te zijn. Natuurlijk, aan dergelijke projecten zijn meer risico’s verbonden. De kosten en opbrengsten van nieuwbouw zijn tot achter de komma te calculeren. Bij herbestemmen is dat veel moeilijker gezien de wisselende technische staat van de gebouwen, het begroten van renovatiekosten en onvoorziene omstandigheden.
Bij leegstaande gebouwen is het belangrijk dat ook de huidige eigenaar aangeeft voor welke herbestemmingen ze openstaan. De gemeente denkt in kansen, niet in beperkingen. Natuurlijk, het is goed om een visie te hebben voor het herbestemmen van erfgoed, maar het risico bestaat dat een tot achter de komma uitgewerkte visie nieuwe ontwikkelingen belemmert. Wil je herbestemmen van een gebouw serieus nemen, dan moet je ervoor openstaan om samen en in goed overleg met de maatschappij een nieuwe functie in te vullen. Daarbij zijn de economische drager en, het verhaal achter een gebouw en de herbestemming belangrijk. Je merkt dat wanneer mensen het verhaal bij zichzelf toelaten, zich een nieuwe wereld vol kansen opent.”
